Nieuws

Met een drietal bibliotheken werken we graag aan manieren om nieuwkomers en mensen die al langer in Nederland wonen rond betekenisvolle thema’s bij elkaar te brengen. In bibliotheken worden daartoe al verschillende initiatieven ondernomen. Zo is er in Kampen een huiskamer voor Oekraïense vluchtelingen, leerden Sallanders elkaar kennen binnen het project Verhaal Ver Weg en Lokaal en reisde de expositie Family Portraits door zes bibliotheken in het land. Deze manier om begrip te vergroten, werken we graag verder uit met bibliotheken in Overijssel.

Binnen de programmalijn Typisch Gelders is een belangrijk speerpunt een hoger bereik van het Verhaal van Gelderland door middel van (erfgoed)programmering in de Gelderse Bibliotheken. Er zijn namelijk talloze manieren om te programmeren rondom erfgoed in de Bibliotheek! De Bibliotheek is immers een uitstekende plek om mensen op een laagdrempelige manier kennis te laten maken met erfgoed en hun lokale geschiedenis. Activiteiten rond de thema’s erfgoed en archeologie bieden de Bibliotheek mogelijkheden om nieuwe doelgroepen te bereiken. Bovendien is erfgoed uitermate geschikt om een link te leggen tussen actuele thema’s en oude verhalen, kan de collectie op een andere manier worden ingezet én leent het zich perfect voor beleving.

Daarom heeft Rijnbrink, in samenwerking met Rozet en Erfgoed Gelderland, goede voorbeelden van erfgoedprogrammering gebundeld in een inspiratiegids. Zo zijn er allerlei toffe activiteiten te vinden in Gelderland én daarbuiten:

• Gelderse Vrijheidsdagen: verspreid over de hele provincie, vinden in Bibliotheken allerlei activiteiten plaats rondom herdenken, burgerschap en democratie.
• Archeohotspots zijn plekken waar het publiek meer te weten kan komen over archeologie en zelfs deel kan nemen aan archeologisch onderzoek. Bibliotheken zijn hiervoor een uitstekende plek.
• De Maand van de Geschiedenis (met bijvoorbeeld de lokale spin-off Dag van de Arnhemse Geschiedenis).
• In het kader van educatie bestaan er mooie voorbeelden zoals Break-in Boxen en Minecraft workshops. Innovatieve tools waarmee de jeugd bij erfgoed wordt betrokken!

Geïnspireerd geraakt? Aan de slag!
We hopen dat deze inspiratiegids aanzet om met het Verhaal van Gelderland aan de slag te gaan. De komende jaren werken Erfgoed Gelderland, Rozet en Rijnbrink samen verder om bibliotheken in Gelderland bij het Verhaal van Gelderland en andere erfgoedactiviteiten aan te sluiten. Zowel met gezamenlijke projecten als met inspiratiebijeenkomsten. Ben je geïnteresseerd in een inspiratiesessie samen met Erfgoed Gelderland en Rozet (later dit jaar)? Laat het Jelle van de Graaf alvast weten.

Veel van jullie zullen afgelopen week ook het nieuws rondom de bedreigingen aan het adres van schrijver Pim Lammers hebben gevolgd. Na de verklaring van CPNB, hebben ook veel andere organisaties berichten gedeeld over het belang van het vrije woord en de vrijheid van literaire expressie. Zo staan ook de VOB, NBD Biblion en andere literaire organisaties achter en ondertekenen de steunbetuigingen over de veiligheid en vrijheid van schrijvers.

Landelijk brengen bibliotheken en boekwinkels het werk van schrijver Pim Lammers komende week onder de aandacht door bijvoorbeeld door zijn werk op een prominente plek te etaleren en posters met zijn gedichten op te hangen. Uitgever Querido | Singel Uitgeverijen heeft het initiatief genomen voor een poster met een gedicht uit zijn recente bundel Ik denk dat ik ontvoerd ben en andere gedichten. Deze poster is vanaf deze week via de webshop van NBD Biblion te bestellen.

Bibliotheken voor de literatuur
Een ‘kant kiezen’ tussen een persoon en een groep, opkomen voor de een óf de ander, mag voelen alsof het ingaat tegen de al-partijdigheid die je als bibliotheek wil uitstralen: we zijn er voor iedereen. Wanneer we echter uitzoomen, kunnen we zien dat deze actuele gebeurtenis staat voor een breder fenomeen. In de column ‘In deze anti-elitaire tijden is de verbeelding de vijand’ van Bas Heijne in het NRC, gaat het over de aloude vraag of een schrijver verantwoordelijk moet worden gehouden voor wat hij of zij als fictie opschrijft. Rushdie met zijn Duivelsverzen, Nabokov voor Lolita. En zo zijn er nog veel meer voorbeelden.

En daarop mag de schrijver, de bibliotheek, de kunstenaar en samenleving wel degelijk reageren. Uiteindelijk krijgt Pim Lammers geen doodsbedreigingen omdat hij pedofilie zou verheerlijken, maar omdat hij zijn verbeelding gebruikt om controversiële thema’s te onderzoeken. Monique Smit en ‘de haren’ reageren op literatuur, en niet op daden. Wat zijn de gevolgen als we niets meer op mogen schrijven dat van de wet niet mag? Worden detectives over moorden dan verboden? Is een boek over overspel dan strafbaar? Lees ook de column van Özcan Akyol over de literatuur als vrijplaats.  

Via de literatuur (en andere verhalen en kunst) kunnen we juist zonder effect complexe onderwerpen onderzoeken, logica zoeken, catharsis ervaren over de gebeurtenissen die we zelf nooit meemaakten en zo meer begripvol zijn dan we ervoor waren. Opkomen voor Lammers dus, maar vooral ook voor de waarde van de literatuur.

Deel met andere programmamakers wat jullie doen
De bibliotheek is een plek van duiding, het geven van context en van verdieping. De bibliotheek brengt mensen met haar collectie en programma’s in contact met andere perspectieven en met andersdenkenden. Bibliotheken zijn ook een plek van ontmoeting, van debat en van dialoog. Als er dus één plek is waar je met elkaar het gesprek over deze vragen kunt voeren is dat wel de bibliotheek!

Bert Hogemans, Directeur-bestuurder bij Bibliotheek Gelderland Zuid, schreef er op LinkedIn een bericht over waarin hij o.a. schrijft: “Als #bibliotheek willen we zorgen dat iedereen de beste versie van zichzelf kan en mag zijn. Dit houdt in dat we een zo breed mogelijk beeld schetsen van hoe de samenleving eruit ziet. We laten zien wat er allemaal is en stellen iedereen in staat om daar zelf een oordeel over te vormen. En we waarderen iedereen die op een fatsoenlijke manier anderen waardeert.”Ook schrijft hij: “Hier ligt een taak voor ons. Breng boeken aan de man. Laat zien dat ironie, sarcasme, hyperbolen instrumenten zijn om waarheden te dienen. Maar dat waarheden in een context moeten worden geplaatst. Dat ze niet eeuwig zijn en ook niet altijd waar. Wij, lieve collega's van de Bibliotheek, staan in de frontlinie van een strijd tegen kortzichtige, snelle en lelijke meningen die als feiten worden gepresenteerd.”

Mede naar aanleiding van de oproep van het CPNB en de Koninklijke Boekenverkopersbond om het gesprek aan te gaan over deze vragen zijn we benieuwd naar hoe jullie hier in jullie bibliotheek mee om gaan. Nemen jullie een standpunt in? Hebben jullie hier met collega’s gesprekken over? Wat komt daar uit? Laten we met elkaar delen en elkaar inspireren! Praat mee via BiebtoBieb.

Uitgebreider van gedachten wisselen? Zoek ons op!

Elisabeth Rullens & Laurie de Zwart

Net als in 2022 organiseren we dit jaar een reeks inspirerende activiteiten voor het netwerk van programmamakers in Overijssel en Gelderland. Zo staan tot de zomer van 2023 de volgende activiteiten op de planning. Dit wil je niet missen dus zet deze data alvast in je agenda en meld je aan!  

Kom samenwerken met collega’s persoonlijke ontwikkeling & digitaal burgerschap

Datum: 28 februari 2023           
Locatie: Rijnbrink (Hunneperkade 70, Deventer)    
Tijd: 09.00 – 17.00 uur. Afhankelijk van je eigen agenda kan je de hele dag of delen van de dag aansluiten.  

Wil jij collega’s uit andere bibliotheekorganisaties leren kennen die zich met dezelfde thema’s bezig houden? Heb jij een vraag waar je met collega’s uit het veld en Rijnbrink over wil sparren? Wil je uitwisselen over nieuwe ontwikkelingen en mogelijkheden? Of samen concreet aan de slag? Op dinsdag 28 februari 2023 organiseren we een samenwerkdag voor collega’s uit de bibliotheek die zich bezig houden met de programmalijn Persoonlijke Ontwikkeling en/of digitaal burgerschap. Bekijk hier het programma.

De hele dag is er aan de Hunneperkade in Deventer ruimte gereserveerd voor bibliotheekcollega’s uit Overijssel en Gelderland om samen te werken, ervaringen uit te wisselen, kennis op te doen, vragen te stellen of gezamenlijke plannen te maken.

Deelname aan de samenwerkdag is gratis en er wordt voor lunch gezorgd. 

*Heb je online vergaderingen staan op deze dag? Laat het weten, dan kunnen we een ruimte voor je reserveren. 

Meld je hier aan

Save the date: landelijke netwerk- & inspiratie dag voor programmeurs 

Datum: 11 mei 2023        
Locatie: Het Huis Utrecht (Boorstraat 107, Utrecht)          
Tijd: 10.00 – 17.00 uur

Vorig jaar vond de eerste landelijke programmeursdag (Programmeren voor de bieb) plaats. Dit was een groot succes met ongeveer 130 deelnemers! Ook dit jaar gaat SPN deze bijeenkomst organiseren en wel op donderdag 11 mei 2023 in het Huis van Utrecht. Het wordt weer een dag vol inspiratie, best practice presentaties, pressure cooker sessies, interviews en bouwen aan informele netwerkgroepjes. Kortom: dit wil je niet missen! Meer informatie en een aanmeldlink volgen in maart, maar houd alvast deze datum vrij in je agenda.  

Op de hoogte gehouden worden van dit event? Stuur een bericht naar programmerenvoordebieb@probiblio.nl. 

Bekijk hier de video van de netwerk- & inspiratie dag van 2022

Save the date: ga mee naar Verhalenhuis Belvédère en de bibliotheek Rotterdam  

Datum: 25 mei 2023        
Locatie: Verhalenhuis Belvedere en Bibliotheek Rotterdam
Tijd: 11.00 – 16.00 uur

Op donderdag 25 mei 2023 gaan we op bezoek bij Verhalenhuis Belvédère in Rotterdam. Belvédère wil door middel van kunst, cultuur en (persoonlijke) verhalen zo veel mogelijk mensen met elkaar en met de stad verbinden. Hierin staat telkens luisteren, vertellen en ontmoeten centraal. Met haar exposities, voorstellingen en publicaties zoekt Belvédère verbindingen met (nieuwe) gemeenschappen. Wat kan de bibliotheek hiervan leren? Hoe programmeer je op het snijvlak tussen verhalen, dialoog en ontmoeting? 

Het bezoek begint om 11.00 uur: eerst worden we rondgeleid door het Verhalenhuis en krijgen we van alles te horen over het samenwerken met en ophalen van verhalen in de wijken. Hoe kan de bibliotheek zulke lokale programmering oppakken? Daarna gaan we lunchen in de Volkskeuken, waar dagelijks een gastkok aan het werk is. Rotterdammers koken hier voor publiek, en delen tegelijkertijd hun persoonlijke migratieverhalen. We sluiten de dag af met een bezoek aan Bibliotheek Rotterdam.

Grote antiracismedemonstraties, de #metoo-beweging, het klimaatdebat, corona en volksmigraties over de hele wereld. Er is een hoop gaande, en het treft ons allemaal in meer of mindere mate.

De Global Goals for Sustainable Development zijn ons kompas om tot 2030 grootschalige veranderingen in goede banen te leiden. De Bibliotheek – van nature een organisatie van kennisdeling, maar inmiddels veel meer dan dat – stelt haar huiskamer open om de Sustainable Development Goals, of Duurzame Ontwikkelingsdoelen te realiseren.

Hoe neem je als Bibliotheek stelling in deze bewegingen? Hoe maak je de SDG’s dragelijk? En hoe voer je ze uit?

In dit webinar beginnen we bij het begin: waarom zou je je als Bibliotheek laten leiden door de Sustainable Development Goals? Je ziet de volgende mensen aan het woord:

• 01:04 – Mena Leila Kilani (SDG Nederland)
• 05:05 – Wobine Buijs-Glaudemans (burgemeester gemeente Oss)
• 10:20 – Pascal Elegeert (ZB, Bibliotheek van Zeeland)
• 17:16 – Marcel Broumels (BrabantNEXT, provincie Noord-Brabant)
• 18:26 – Dirk Bocken (Coördinator LINC)

“Ik zie dan ook onze Bibliotheek als een cruciaal onderdeel om de Global Goals écht onder de gemeenschap te brengen.”
Wobine Buijs-Glaudemans, burgemeester Oss

Later dit jaar volgt een webinar over programma maken vanuit deze thema’s: hoe begin je klein en hoe neem je je publiek en andere stakeholders mee?

Als je nu al aan de slag wil, kun je een kijkje nemen op: www.sdg-bibliotheek.nl

Ook deden we met een kleine groep ervaring op in het buitenland. Lees het verslag hiervan voor meer informatie.

Heb je vragen of opmerkingen? Neem contact op met Laurie de Zwart

Bekijk het webinar ‘Aan de slag met SDG’s in jouw Bibliotheek’

Op 23 januari vond de ‘Deeldag Integratie Nieuwkomers’ plaats met circa 25 deelnemers. Hoofdzakelijk van Overijsselse en Gelderse bibliotheken. In een aansprekend en interactief programma passeerden de volgende onderdelen de revue; ‘de pop-up Bibliotheek in de noodopvang, de klantreis non-formeel leren en de Inburgeringswet, vraaggericht werken met anderstaligen en collectie en programmering voor Oekraïense vluchtelingen.’  

De pop-up Bibliotheek in de noodopvang
Een actueel thema waaraan samen met de bibliotheken OBGZ, Enschede, Kampen, Borne en Deventer het afgelopen jaar structureel vorm is gegeven onder de noemer Bed, Bad, Brood, Boek.  Wouter van Balveren (OBGZ) en Marcel Bok (Bibliotheek Enschede) namen ons mee in hun ervaringen. Op basis van de ervaringen is in samenwerking met Rijnbrink de Handleiding opstarten pop-up Bibliotheek in de noodopvang samengesteld. Interesse om ook een rol van betekenis te hebben in de noodopvang in jouw gemeente? Je kunt een beroep doen op Rijnbrink en de ervaringen van de betreffende bibliotheken.

Klantreis non-formeel leren en de inburgeringswet
Er is onderzocht hoe de klant (taalvrager) het proces van het non-formeel leren ervaart. Nu het non-formeel leren een vast onderdeel vormt in de Wet Inburgering 2021, is het goed om dit in beeld te brengen en te positioneren bij gemeente en formeel onderwijs. Hanneke Kunst, deskundige in klantreizen, heeft samen met Bibliotheek Deventer en Bibliotheek West Achterhoek een klantreis gemaakt op het onderdeel non-formeel leren. En meer specifiek, de ervaringen van statushouders die gekoppeld zijn aan taalmaatjes. Patricia Poelmann van Bibliotheek Deventer schetste dit traject. Opvallende uitkomst? Deelnemers aan een taalcoachingstraject met een taalmaatje ervaren het proces als zeer positief. Natuurlijk zijn er ook verbeterpunten, die zitten met name in de vindbaarheid en het wachten op het starten na aanmelding. De klantreis is op te vragen bij Rijnbrink.

Vraaggericht werken met anderstaligen
Stichting Het begint met Taal heeft in samenwerking met het ITTA in de afgelopen jaren gewerkt aan het in kaart brengen van de verschillende bereikbare én onbereikbare doelgroepen voor bibliotheken en taalhuizen. Het gaat om forse aantallen in Nederland: in totaal ruim 1,35 miljoen. Dat gaat van vluchtelingen tot arbeidsmigranten en expats. Wil je hier gericht mee aan de slag? Breng dan de populaties in jouw lokale werkgebied in kaart en denk na over welke doelgroep(en) je wilt bereiken. En haal vervolgens op wat deze mensen willen leren. Hiervoor zijn 8 leerdomeinkaarten ontwikkeld. In een korte workshop namen Sylvia de Groot Heupner (Stichting Het begint met Taal) en Tirza de Fockert (KB) ons mee in deze materie.

Collectie en programmering voor Oekraïense vluchtelingen
Bibliotheken en Taalhuizen hebben in 2022 op veel plaatsen ingezet op aanbod voor de Oekraïense vluchtelingen. Deze groep van meer dan 75.000 mensen, voornamelijk vrouwen en kinderen, maakte daar gretig gebruik van. Olesya groeide op in de voormalige Sovjet-Unie en is al vele jaren werkzaam bij Rozet Arnhem. Al jaren zet zij zich in voor de Russische en Oekraïense gemeenschap in Nederland om voor deze groepen aanbod te creëren. In Arnhem heeft zich een community gevormd die zich hiermee zeer actief bezighoudt. Welke vraag is er en is daar aanbod voor? Dat gaat van het leren van de Nederlandse taal tot oriëntatie op werk en activiteiten voor ouders en kinderen. Ook het samenstellen van collecties met leer- en leesaanbod hoort daarbij. In de bijeenkomst deelden ook anderen hun ervaringen. Zo vertelde Anne Marth Kuilder van Bibliotheek Kampen over de ingerichte ‘huiskamer’ in de Bibliotheek. Speciaal voor de Oekraïners heeft Rijnbrink een projectcollectie samengesteld. Belangstelling? Neem hiervoor contact op met Anita van Lierop.

Meer informatie of vragen?
Voor de Bibliotheek kan de noodopvang snel een actueel thema worden. Meer informatie hierover vind je hier. Vragen of opmerkingen naar aanleiding van dit item of andere vragen over de Bibliotheek & Integratie? Neem contact op met Paul Hulman. Karien van Buuren, ook actief op dit thema, is vanwege zwangerschapsverlof afwezig tot medio mei 2023.

“Zoek als bibliotheek actief de samenwerking op met het voortgezet onderwijs en het middelbaar beroepsonderwijs.” Die oproep doet Erwin C. Karst (adviseur van Rijnbrink): “We hebben het tij mee, en een doorgaande lijn van 0-100 kent geen pauze tussen 12-26...” Dat ambitie, ondernemingszin, lef en een lange adem uiteindelijk lonen, beschrijven we hieronder aan de hand van een praktijkvoorbeeld.

In totaal telt HAMUD 10 deelnemers: 5 uit Gelderland en 5 uit Overijssel. Naast de kennissessies hebben deelnemers de mogelijkheid om lokaal ondersteund te worden door Rijnbrink op het gebied van datavraagstukken. Dieuwke de Goede, Programmamanager Jeugd & Educatie bij Bibliotheek Kampen, is één van de deelnemers van HAMUD en heeft gebruik gemaakt van de lokale ondersteuning. Zij vond de huidige vorm van subsidieverantwoording niet meer aansluiten bij de mogelijkheden die er zijn en de ambitie van Bibliotheek Kampen. De beschikbare data en meetinstrumenten konden volgens haar veel beter benut worden en de verantwoording meer beeldend en impactgericht.

Wat betekent thuis voor jou? Wat als je je huis gedwongen moet verlaten? En wat kun je zelf doen om nieuwkomers zich meer thuis te laten voelen? Helaas zijn deze vragen op dit moment zeer actueel. Met het project Family Portraits willen we mensen hierover aan het denken zetten. Dit project bestaat uit een expositie én maatschappelijke programmering rondom deze kernvragen.

Op donderdag 24 november vindt een online webinar plaats over het onderwerp CRM (Customer Relationship Management). Het gaat daarbij om de vraag: Hoe stel je de inwoner/relatie/het contact centraal in je beleid en organisatie? Hierin zijn veel bibliotheken op zoek naar antwoorden. 

Marion Zwerink (66) is sinds 6 jaar betrokken bij de VoorleesExpress. Ze begon als voorlezer, maar is inmiddels actief als coördinator. Vanuit Bibliotheek Hengelo begeleidt ze de voorlezers die twintig weken lang voorlezen bij gezinnen in de regio.

Dankzij de samenwerking die Rijnbrink startte met Mooky is het boek 'Match' van Buddy Tegenbosch omgezet naar een mooky die gratis beschikbaar is gesteld voor jongeren in Gelderland en Overijssel. De Gelderse en Overijsselse bibliotheken kunnen de mooky vanaf 26 september gratis aanbieden richting jongeren door de MarCom toolkit in te zetten. Voor de rest van Nederland is de desbetreffende mooky tegen betaling te lezen.